„Kumaré. Guru dla każdego” to film dokumentalny, którego premiera odbyła się w 2012 r. Pomysłodawcą i reżyserem jest Amerykanin o hinduskich korzeniach, Vicram Gandhi. Obraz jest zapisem swoistego eksperymentu, który przeprowadził Gandhi, wcielając się w rolę charyzmatycznego guru pod przybranym imieniem Kumare. Projekt został zrealizowany
w Arizonie, w Stanach Zjednoczonych. Poza autorem, i zarazem odtwórcą głównej, roli w dokumencie wystąpiły dwie aktorki – Purva Bedi i Kristen Kalgaro. Widz z zapartym tchem śledzi kolejne etapy metamorfozy Vicrama w Kumare, następnie spotkania z pierwszymi uczniami, ich pogłębianie relacji z „mistrzem” i osobiste przemiany. Bardzo ciekawą część filmu stanowią spotkania i rozmowy głównego bohatera demaskujące absurd i groteskowość praktyk innych guru, którzy żerują na ludzkiej potrzebie bycia prowadzonym w życiu przez (w ich mniemaniu) kogoś wszechwiedzącego. Sposób postrzegania Kumare jako guru można wyjaśniać, nawiązując do teorii strukturalnej Pascala Boyera. Kumare, to zwykły człowiek (swoją drogą to jeden z fundamentów jego nauczania: jestem jak każdy z was). Jednocześnie według osób, które stają się jego uczniami, posiada cechy nadnaturalne: mądrość, zdolność do przenikania ludzkich umysłów (jedna z bohaterek wyznaje, że od pierwszej chwili poczuła z nim niezwykłą więź i byłaby gotowa pójść z nim wszędzie), mistycznych przeżyć, naznaczenie przez bliżej nieokreśloną moc wyższą. Także można rozpoznać tutaj wiele mechanizmów, które opisuje psychologia społeczna. Atrybuty mędrca i guru, pewna typowość takiej postaci przechowywana jako schemat poznawczy, np. długa broda, powłóczysta szata czy długa laska ozdobiona tajemniczym symbolem stają się dla wielu ludzi potwierdzeniem „profesjonalizmu” Kumare jako życiowego doradcy i mędrca. Wiarę w moc Kumare jako guru można także wyjaśnić za pomocą teorii przywiązania Bowlby’ego. Kumare stał się dla nich osobą znaczącą, dzięki której zaspakajali swoje potrzeby akceptacji i bezpieczeństwa. Ponadto doświadczali, że są częścią wspólnoty, mającej wspólne wartości i rytuały (wariacje na temat asan, które na potrzeby filmu opracował Gandhi. Zajęcia z „Mistrzem”, a zwłaszcza kontakt osobisty, były „bezpieczną bazą”, dzięki której wiele osób mogło odkryć guru w sobie. Zapewne odgrywał w tym dużą rolę także proces wychodzenia poza własne ograniczenia, co z kolei przywołuje formułę Jamesa-Boisena. Po ujawnieniu się Vicrama część uczestników zgromadzenia czuje się bardzo zraniona i opuszcza spotkanie, a także odmawia dalszych kontaktów z reżyserem. Większość jednak zostaje i ze wzmożonym entuzjazmem zapewnia o kontynuowaniu praktyki, którą rozpoczęła dzięki uczestnictwu w zajęciach z Kumare.
Kumaré. Guru dla każdego, reż. Vicram Gandhi; premiera 2012 r.; gatunek: dokument.
Autor: Anna Oller